Ergenlik Seninle Başım Dertte!

Ergenlik, çocuklukla yetişkinlik arasında kalan, kişinin 10 ve 20 yaşları arasındaki ikinci on yılı kapsayan bir ara dönemdir. Ergenlik dönemi birey için karar verme yıllarıdır.  Genç, bir sonraki okulu ve mesleği seçmek gibi daha sonraki hayatını etkileyen kararlarını bu yıllarda vermektedir. Bu dönemde önemli olan verilen kararların birey için ne derece doğru bir karar olduğunun gözden geçirilmesidir. Verilen kararlar değerlendirilirken kararın eksi ve artıları yazılabilir. Hangisinin daha fazla sayıda olduğu göz önündebulundurulur.

Ergen, aileden uzaklaşarak bağımsızlaşma isteğinin arttığı bu dönemde aileden tamamen kopamayacaktır. Karar alma ve uygulamada zaman zaman ailenin desteğine gereksinim duyacaktır. Ergenlik döneminde birey için birlikte olma isteği daha fazladır. Kendini bir gruba ait hissetmek kişinin özgüvenini arttırmaktadır. Bireyin bu dönemde elde ettiği başarılar genellikle onun grupla çalışmasına bağlıdır. Bu başarılar sonucunda öğrencilerin okula aidiyet duyguları artarken okul başarılarında da artış olacaktır.

Ergen, kendisini anlamayan (!) yetişkinlerle birlikte vakit geçirmektense kendisini anlayan ve kendisi gibi olan akranlarıyla vakit geçirmeyi tercih etmektedir. Çevresindekiler tarafından övülmek, aranan bir kişi olmak onun için önemlidir. Kendisini bütünün önemli, vazgeçilmez bir parçası olarak algılamaktadır. Aldığı kararlar engellenmiyor; aksine uygulamaya koyması konusunda ergen yüreklendiriliyordur. Diğer grup bireyleri de kendisi  gibi "bana bir şey olmaz" düşüncesinden sıyrılamamaktadır. Fazla cesaret zaman zaman ergenler için tehlike oluşturabilir. Madde kullanımı, tehlikeli çetelere dahil olmak gibi girişimler bu dönemde bu duygular sonucunda oluşmaktadır. Zaman zaman sağlıklı düşünemeyen ergen, bu gibi tehlikelere açık hale gelebilmektedir. Kimlik algısı gelişmekte olan ergenin "ben  kimim?" sorusuna cevap ararken yanlış adımlar atmaması, doğru kararlar vermesi için en önemli görev anne babalaradüşmektedir.

Anne baba çocuğunun bu dönemdeki özellikleri konusunda yeterli bilgiye sahip olmalıdır. Kimlik karmaşası içerisinde olan ergen kendi gizil güçleri hakkında farkındalık kazanırken çevresi tarafından fark edilmez, başarıları takdir görmezse ergen, kendini farklı yolardan fark ettirmeye çalışacaktır. Toplumla çatışmaya girebilecek, toplum tarafından kabul görmeyen davranışları, kıyafetleri ve saç modellerini tercih edecektir. Bu dönemde anne baba tutarlı bir davranış sergilemeli paniğe kapılmadan soğukkanlı davranabilmelidir. Ergeni suçlayıcı ve eleştirici bir tavır sergilemeden onu sakince dinleyebilmelidir. Yapılması veya yapılmamasını istediği davranışları ergene aktarırken sebeplerini mutlakaaçıklamalıdır.

Ergenlik dönemindeki özellikler çevresel ve genetik faktörlere bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Aile ortamında anne babanın sergilediği tutumlar çocuklarının ileriki yaşantılarında nasıl birer birey olacaklarını etkilemektedir. Baskıcı tutum sergileyen anne - babanın çocuğu pasif, başkalarının düşüncelerine gereğinden fazla önem veren, içe kapanık bir kişilik yapısı geliştirecektir. Aşırı hoşgörülü ve çocuğunun hiçbir davranışını kısıtlamayan anne-babanın çocuğu bencil ve sürekli çevresinin ilgisini çekmek isteyen bir kişilik yapısı geliştirecektir. Koruyucu bir anne-babanın çocuğu başkalarına bağımlı, kendine güveni olmayan bir kişilik yapısı geliştirecektir. Hoşgörülü aile yaklaşımında çocuk; özgüveni yüksek, kendini rahatça ifade eden, ileriki yaşlarında kendi ayakları üzerinde rahatça durabilen bir bireyolacaktır.

Ergenlik döneminde bireyin gelişiminde öğretmenlerin rolü de önemlidir. Öğretmen, bu dönemin özelliklerini iyi bilmeli ona göre bir tutum geliştirmelidir. Ergenleri iyi anlamalı ve onlarla empati kurmaya çalışmalıdır. Ergene hangi alanlarda yetenekli olduğunu keşfetmesi ve bunu geliştirmesinin önemli olduğu fark ettirilmelidir. Bunun için ergenin kendisine uygun sosyal aktiviteler ve yarışmalara katılımı sağlanmalıdır. Elde edilen başarılar sonucunda ergenin ödüllendirilmesi onun girişimci ruhunu harekete geçirecek, özgüvenini arttıracaktır. Özgüveni artan ergen çevresindeki kişilere daha sevgi dolu yaklaşacak; varsa okul ve ev ortamındaki davranış problemleriazalacaktır.

Aile ve okul ortamında karşılıklı saygı ve anlayış çerçevesinde kurulan iletişim süreci her iki taraf için sağlıklı bir iletişim süreci olacaktır. Kendini yeterince ifade eden ve karşısındaki kişi tarafından anlaşıldığını bilen ergen kimlik karmaşasını çok daha rahat bir şekilde aşacaktır.

Bol empatili, farklılıklara saygılı, sevgi dolu bir toplumun var olması dileğimle...

Kadriye AKKOYUN Psikolojik Danışman